Za górami, za lasami, w samym sercu Lubelskich Tatar… To mógłby być początek niezłej bajki, gdyby nie to, że niniejszy artykuł będzie o stojącej tam od lat w przysłowiowych krzakach lokomotywie SU46-014, zdaje się zapomnianej przez Właściciela, wytypowanej do zachowania, ale niezabezpieczonej przed szkodliwym działaniem czynników atmosferycznych z roku na rok w coraz gorszym stanie technicznym. Takie dbanie o zabytki techniki w wydaniu polskim…

Odstawiona po awarii silnika spalinowego w maju 2015 roku początkowo przy lokomotywowni Lublin Tatary, następnie od jesieni 2017 roku na terenie bocznicy gdzie stoi zarastając powoli krzakami do dzisiaj SU46-014, według oficjalnych informacji przeznaczona wraz z SU46-029, SU46-034 i SU46-054 do zachowania.
Kilka słów o lokomotywie SU46-014
Czternasta spośród pięćdziesięciu czterech lokomotyw typu 303D, serii SU46 produkowanych seryjnie w Zakładach Przemysłu Metalowego H. Cegielski mury poznańskiej fabryki opuściła z końcem 1976 roku po wcześniejszym odbyciu jazdy próbnej 28 grudnia tego samego roku i trafiła do Pomorskiej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych, na stan lokomotywowni Słupsk. Oficjalna data odbioru lokomotywy przez PKP to 31 grudnia 1976 roku.
„Czternastka” była jedną z trzech pierwszych lokomotyw serii SU46, które do słupskiej lokomotywowni przekazano prosto z HCP 30 grudnia 1976 roku (pozostałe dwie to SU46-012 i SU46-013). Zgodnie z przeznaczeniem tej serii lokomotyw spalinowych do prowadzenia długich, a co za tym idzie ciężkich pociągów pasażerskich lokomotywa SU46-014 wraz z innymi maszynami tej serii przekazywanymi do Słupska w kolejnych latach zatrudniana była między innymi do prowadzenia pociągów ekspresowych jak i pośpiesznych, a także osobowych w ruchu lokalnym. Przykładem może być tutaj ekspres nr 8502 „Gryf” obsługiwany lokomotywami serii SU46 z MD Słupsk na odcinku Szczecin – Gdynia – Szczecin, pośpieszny nr 18201 relacji Warszawa Zachodnia – Kołobrzeg planowo obsługiwany serią SU46 na odcinku Gdynia – Kołobrzeg – Gdynia, pośpieszny 7801/8701 relacji Poznań Główny – Słupsk – Poznań Główny w całej relacji obsługiwany przez „suki” ze Słupska. To są tylko przykładowe pociągi obsługiwane w tamtych latach między innymi przez SU46-014, bo wiadomo oczywiście, że oprócz całej masy pośpiechów były jeszcze lokalne osobowe „ciągnięte” planowo przez te lokomotywy. Ba, jak była potrzeba to dyspozytor zatrudniał te maszyny także do pociągów towarowych, tylko w tamtych czasach było to raczej sporadyczne w porównaniu do końcówki eksploatacji lokomotyw serii SU46.
Wraz z modernizacją i elektryfikacją głównych linii kolejowych obsługiwanych przez słupskie lokomotywy serii SU46 skracały się także odcinki, na których do obsługi pociągów potrzebne były lokomotywy spalinowe. I tak patrząc na główny odcinek obsługiwany przez MD Słupsk, czyli Szczecin – Gdynia – Szczecin, to najpierw skrócono odcinek obsługiwany do Stargardu Szczecińskiego, a w późniejszych latach do Koszalina. Tym samym z roku na rok malało zapotrzebowanie na obsługę pociągów lokomotywami tej serii. Słupskie „suki” rozjechały się po kraju: po 5 do Poznania i Nysy, 3 do Olsztyna i 2 do Żagania. Eksploatacja lokomotyw serii SU46 w MD Słupsk definitywnie zakończyła się w 1991 roku, a ostatnią sprawną lokomotywą przekazaną do Żagania 1 lutego 1991 roku była właśnie SU46-014. Kończąc ten wątek, warto wspomnieć o ciekawostce z okresu pracy „czternastki” w MD Słupsk jaką był herb Słupska w postaci namalowanego gryfa z falami umieszczony na obu czołach lokomotywy między wycieraczkami.
Ilostan lokomotyw serii SU46 w MD Słupsk
*Kolejność lokomotyw serii SU46 przybywających na stan lokomotywowni w Słupsku ustalona na podstawie książki „Lokomotywy Spalinowe serii SP45, SU46, SP47” autorstwa P.Terczyński, M.Ćwikła
L.p* | Lokomotywa | Data przyjścia do lokomotywowni Skąd? | Data odejścia z lokomotywowni Dokąd? |
1 | SU46-012 | 30.12.1976 HCP Poznań | 17.09.1989 Olsztyn |
2 | SU46-013 | 30.12.1976 HCP Poznań | 4.07.1988 Nysa |
3 | SU46-014 | 30.12.1976 HCP Poznań | 1.02.1991 Żagań |
4 | SU46-029 | 30.04.1977 HCP Poznań | 27.09.1989 Poznań |
5 | SU46-034 | 1.07.1977 HCP Poznań | 17.09.1989 Nysa |
6 | SU46-047 | 5.10.1977 HCP Poznań | 20.11.1990 Żagań |
7 | SU46-021 | 10.10.1979 Szczecin Główny | 23.11.1988 Poznań |
8 | SU46-051 | 10.10.1979 Szczecin Główny | 23.11.1988 Poznań |
9 | SU46-046 | 11.10.1979 Szczecin Główny | 20.02.1990 Nysa |
10 | SU46-050 | 11.10.1979 Szczecin Główny | 8.05.1986 Poznań |
11 | SU46-033 | 18.10.1979 Szczecin Główny | 7.11.1989 Poznań |
12 | SU46-045 | 21.10.1979 Szczecin Główny | 17.09.1989 Olsztyn |
13 | SU46-003 | 8.10.1983 Warszawa Odolany | 14.10.1991 Koniec eksploatacji |
14 | SU46-005 | 9.03.1984 Warszawa Odolany | 28.09.1989 Olsztyn |
15 | SU46-054 | 23.01.1986 HCP Poznań | 17.09.1989 Nysa |
16 | SU46-053 | 12.05.1986 Poznań | 17.09.1989 Nysa |
Czasy Żagańskie
Gdy w jednych lokomotywowniach ze względu na brak zatrudnienia dla tego typu lokomotyw kończono ich eksploatację, to w innych dopiero ona się rozpoczynała. Nie inaczej było w Lokomotywowni Żagań, do której po remoncie w 1986 roku zaczęto ściągać „suki” z całego kraju. Pierwszą lokomotywą serii SU46, która z końcem 1986 roku przeszła na stan MD Żagań była SU46-027. W 1987 roku do Żagania przybyło kolejnych sześć lokomotyw tej serii (SU46-037, SU46-038, SU46-048, SU46-020, SU46-039 i SU46-049). W tabeli poniżej wyszczególniłem Wam najważniejsze daty i uwagi dotyczące żagańskich lokomotyw serii SU46. Widać w niej także, że w następnym roku czyli 1988 do Żagania przyjechało kolejnych 5 maszyn tej serii (SU46-044, SU46-011, SU46-041, SU46-040 i SU46-036). Także jak łatwo policzyć na koniec 1988 roku ilostan lokomotyw serii SU46 w żagańskiej „szopie” wynosił 11 maszyn. Następne dwie lokomotywy przybyły do Żagania pod koniec 1990 roku, kolejne trzy w tym SU46-014 w 1991 roku i ostatnia SU46-031 w 1992 roku.
Zdjęcia SU46-014 z okresu żagańskiego
Ilostan lokomotyw serii SU46 w Lokomotywowni Żagań
*Kolejność lokomotyw serii SU46 przybywających na stan lokomotywowni w Żaganiu ustalona na podstawie książki „Lokomotywy Spalinowe serii SP45, SU46, SP47” autorstwa P.Terczyński, M.Ćwikła
**W uwagach zamieściłem opisy obejmujace tylko okres kiedy lokomotywy SU46 były na ilostanie Lokomotywowni Żagań, a od 1997 roku na ilostanie Zakładu Taboru w Czerwieńsku.
L.p* | Lokomotywa | Wpisanie na ilostan | Skreślenie z ilostanu | Uwagi** |
1 | SU46-027 | 10.12.1986 Białystok | 14.12.1998 Żagań | 22.10.1991 Pożar lokomotywy. |
2 | SU46-037 | 20.02.1987 Jelenia Góra | 31.12.2008 Węgliniec | |
3 | SU46-038 | 2.05.1987 Nysa | 30.07.1999 Żagań | 23.01.1998 Pożar lokomotywy. |
4 | SU46-048 | 27.05.1987 Nowy Sącz | 31.12.2008 Węgliniec | |
5 | SU46-020 | 8.10.1987 Nowy Sącz | 30.05.1996 Żagań | 12.07.1995 Pożar lokomotywy. |
6 | SU46-032 | 8.10.1987 Nowy Sącz | 31.12.2008 Węgliniec | |
7 | SU46-049 | 30.12.1987 Jasło | 31.03.1999 Gdynia | Po delegacji do Gdyni przekazana w zamian za lokomotywy SU45. |
8 | SU46-044 | 7.01.1988 Jasło | 21.12.1998 Żagań | 2.04.1994 Ostatnia służba lokomotywy. |
9 | SU46-011 | 20.01.1988 Jasło | 31.12.2008 Węgliniec | 10.08.2015 Pożar lokomotywy. |
10 | SU46-041 | 2.03.1988 Jasło | 30.06.1999 Gdynia | Przekazana do Gdyni w zamian za lokomotywy SU45. |
11 | SU46-040 | 13.04.1988 Jasło | 29.09.1999 Żagań | 5.12.1991 Pożar lokomotywy. |
12 | SU46-036 | 9.12.1988 Nowy Sącz | 25.11.1998 Żagań | 27.03.1997 Pożar lokomotywy |
13 | SU46-047 | 21.11.1990 Słupsk | 4.08.2000 Węgliniec | |
14 | SU46-051 | 7.12.1990 Poznań | 18.07.1999 Gdynia | Przekazana do Gdyni w zamian za lokomotywy SU45. |
15 | SU46-014 | 2.02.1991 Słupsk | 31.12.2008 Węgliniec | 28.06.2007 Uszkodzona w wyniku awari silnika spalinowego. |
16 | SU46-029 | 5.03.1991 Poznań | 26.05.2000 Węgliniec | |
17 | SU46-039 | 6.06.1991 Poznań | 18.07.1999 Gdynia | Przekazana do Gdyni w zamian za lokomotywy SU45. |
18 | SU46-031 | 18.10.1992 Olsztyn | 26.05.2000 Węgliniec |
Trwająca kilka lat relokacja lokomotyw serii SU46 do Żagania zgromadziła w tamtejszej lokomotywowni osiemnaście maszyn tej serii, które przede wszystkim zatrudniane były do międzynarodowych i krajowych pociągów pośpiesznych, a także pociągów osobowych w ruchu lokalnym. Jeśli chodzi o węzeł żagański to w tamtych czasach pociągiem do którego zatrudniano lokomotywy SU46,o którym należy wspomnieć była bez wątpienia „Warszawa”, czyli nocny pociąg nr 71231/71202 (osobowy na odcinku Żagań – Zielona Góra i pośpieszny na odcinku Zielona Góra – Warszawa Wschodnia) prowadzony przez żagańskie SU46 aż do Krotoszyna, pośpieszny „Bóbr” 76100/67101 relacji Żary – Wrocław Główny, prowadzony przez żagańskie lokomotywy do Legnicy, pośpieszny „Wiking” nr 68105/4 relacji Jelenia Góra – Szczecin Niebuszewo, prowadzony żagańskimi maszynami na odcinku Węgliniec – Zielona Góra, pośpieszne „Malta” nr 77119/8 i „Rusałka” nr 77121/0 relacji Żagań – Poznań Główny, prowadzony na odcinku Żagań – Zielona Góra, a także pociągi osobowe do Legnicy, Głogowa, Forstu czy Tuplic. Należy też wspomnieć, że żagańskie „suki” obrabiały także międzynarodowe pociągi na odcinku Węgliniec – Görlitz – Węgliniec takie jak na przykład D484 relacji Rzeszów – Frankfurt. W późniejszych latach (od 10 czerwca 2001r.) po przetrasowaniu słynnego „Wawela” przez Legnicę, Żagań, Żary, Forst Lausitz żagańskie „suki”, w tym SU46-014 obsługiwały ten międzynarodowy pociąg na odcinku Legnica – Forst Lausitz – Legnica, a po dostosowaniu czterech lokomotywy do warunkowej jazdy po sieci DB Netz w 2004 roku (SU46-011, SU46-032, SU46-037 i SU46-048) nawet do Cottbus.
Służbowy Rozkład Jazdy Pociągów Pasażerskich Zeszyt 768 (ważny od 24 maja 1998 roku)



Awaria silnika spalinowego i zakończenie eksploatacji

Jeszcze wtedy jedno połączenie Żagania z Zieloną Górą obsługiwane było planowo przez lokomotywy spalinowe PKP Cargo z żagańskiej lokomotywowni. Dość często można było spotkać na tym obiegu widoczną na zdjęciu „czternastkę”, która w tamtych czasach jako jedyna z pięciu żagańskich SU 46 (46-011, 46-014, 46-032, 46-037, 46-048) nie została zmodernizowana i nie była zatrudniana do międzynarodowego pociągu EC „Wawel”, czy też pociągów towarowych – które dość często były obsługiwane przez nasze lokomotywy na odcinku Forst – Cottbus.
Kilka tygodni później SU46-014 uległa poważnej awarii obsługując ten sam pociąg.
Eksploatacja SU46-014 w Żaganiu przebiegała bez większych awarii i naznaczona była normalnym cyklem pracy: eksploatacja, przeglądy kontrolne, okresowe, naprawa główna (1999r.). Z pierwszej naprawy rewizyjnej wykonanej po pierwszej naprawie głównej (1R1) w PESA Bydgoszcz lokomotywa wyjechała 19 stycznia 2005 roku. Była to jej pierwsza i ostatnia „rewizja”, gdyż w czerwcu 2007 roku prowadząc pociąg osobowy relacji Zielona Góra – Żagań, wjeżdżając do stacji Bieniów awarii uległ silnik spalinowy. Lokomotywa najpierw ostałą swoje w Żaganiu, później w Czerwieńsku, aż trafiła do Poznania, gdzie w miejscowym ZNTK-u miała zostać naprawiona. Niestety do tego niedoszło, w międzyczasie SU46-014 przeszła na ilostan lokomotywowni w Węglińcu, gdzie na początku 2012 roku przywrócono ją do „życia” za sprawą pozyskanego z SU45-242 silnika spalinowego, który zabudowano w „czternastce” i po wykonaniu przeglądu poziomu P3 lokomotywa była gotowa do dalszej eksploatacji. Cały okres „poznański” w ciekawym artykule na swojej stronie opisał Radziol. Link do artykułu znajduje się tutaj.
Kolejne przeszło dwa lata „czternastka” pracowała w okolicach Węglińca i Żagania, a z końcem października 2014 roku została delegowana do Północnego Zakładu Spółki w Gdyni gdzie zatrudniona była do prowadzenia objazdowych pociągów PKP Intercity w związku z zamknięciem całodobowym szlaku Mleczewo – Dąbrówka Malborska na linii kolejowej nr 9. Po tym epizodzie lokomotywa na około dwa tygodnie wróciła do Węglińca, po czym pojechała w kolejną delegację do Lublina, gdzie została już do końca eksploatacji, która zakończyła się przedwcześnie awarią silnika spalinowego podczas prowadzenia TLK „San” w okolicy przystanku Widełka Orlen znajdującym się na szlaku Kolbuszowa – Głogów Małopolski .
Od tamtej pory, czyli już przeszło od 10-ciu lat lokomotywa stoi na lublińskich tatarach, wydaje się zapomniana przez właściciela, czyli spółkę PKP Cargo, która w międzyczasie zrezygnowała z dalszej eksploatacji lokomotyw serii SU46. Według dostępnych informacji lokomotywa jest jedną z czterech maszyn tej serii przeznaczonych do zachowania jako zabytek. SU46-029 i SU46-054 znalazły już schronienie, SU46-034 stoi jeszcze w Węglińcu, natomiast na tą chwilę o dalszych losach SU46-014 nie wiadomo w sumie nic oprócz tego, że bez zabezpieczenia przed szkodliwym działaniem warunków atmosferycznych stan techniczny lokomotywy ciągle się pogarsza.
Książka pokładowa
Historia zdarzeń
28.06.2007 | Podczas prowadzenia pociągu osobowego z Zielonej Góry do Żagania w okolicy stacji Bieniów doznała poważnej awarii silnika spalinowego. |
27.05.2000 | Na odcinku Żagań - Zielona Góra prowadzi ostatni pociąg nr 7831/0 relacji Żagań - Szczecin Główny. |
29.05.2000 | Prowadzi ostatnia "Warszawę" (71231/71202) na odcinku Żagań - Leszno i powrotny pociąg 17201 na odcinku Leszno - Zielona Góra. Drużyna trakcyjna: Roman Stasiczak - maszynista, Robert Krygier - pomocnik. |
2.02.2012 | Lokomotywa po wymianie silnika spalinowego pozyskanego od przeznaczonej do modernizacji SU45-242, uzupełnieniu brakujących części i wykonaniu przeglądu P3 wraca do ekspolatacji. |
5.05.2015 | Podczas prowadzenia TLK "San" w okolicy przystanku Widełka Orlen znajdującym się na szlaku Kolbuszowa - Głogów Małopolski na skutek pęknięcia bloku uległ awarii silnik spalinowy. |
5.05.2015 | Ostatnia służba lokomotywy. Całkowity przebieg wyniósł: 1 901 119 km. |
Zdjęcia SU46-014










Film